ضربه قوچ پدیده ای است که می تواند در هر سیستم لوله کشی که در آن از شیرها برای کنترل جریان مایعات استفاده می شود رخ دهد. این پدیده در نتیجه یک موج فشار یا موج ضربهای فشار بالا است که در یک سیستم لولهکشی منتشر میشود، زمانی که یک سیال در حال حرکت مجبور به تغییر جهت یا توقف ناگهانی شود. این موج معمولاً شوک هیدرولیک نیز نامیده می شود و ممکن است با صدای کوبیدن یا کوبش مشخص بلافاصله پس از قطع آب در لوله ها مشخص شود.
علل ضربه قوچ
بسته شدن سریع شیر آب: هنگامی که یک شیرآب به سرعت بسته می شود، آب در حال حرکت از طریق لوله جایی برای رفتن ندارد، بنابراین به دریچه برخورد می کند و موج ضربه ای ایجاد می کند.
فشار آب زیاد: اگر فشار آب در سیستم لوله کشی شما خیلی زیاد باشد، می تواند باعث شود آب با سرعت بیشتری حرکت کند و احتمال ضربه قوچ را افزایش دهد.
شل بودن لولهها: لولههایی که بهدرستی محکم نشدهاند، هنگام عبور آب از میان آنها میتوانند لرزش داشته باشند و باعث ایجاد صدای کوبیدن شوند.
محفظه های هوای غرقاب: محفظه های هوا لوله های عمودی کوچکی هستند که در نزدیکی شیرهای آب نصب می شوند تا امواج ضربه ای ایجاد شده توسط ضربه قوچ را جذب کنند. با گذشت زمان، این محفظه ها ممکن است غرقاب شوند که باعث کاهش کارایی آنها می شود.
اندازه و طرح لوله: اندازه و چیدمان سیستم لوله کشی شما نیز می تواند به ضربه قوچ کمک کند. مسیرهای طولانی لوله یا لولهها با پیچهای تند میتواند مناطقی را ایجاد کند که سرعت آب کاهش یابد یا جهت آن تغییر کند و خطر ضربه قوچ را افزایش دهد.
هوای به دام افتاده: ضربه قوچ معمولاً می تواند ناشی از هوای حبس شده در داخل سیستم باشد. اگر لوله های خالی خیلی سریع پر شوند، هوا می تواند به سیستم لوله کشی شما راه پیدا کند. برای به حداقل رساندن خطر تجمع هوا در سیستم، مطمئن شوید که لوله ها به آرامی پر می شوند تا هوا خارج شود.
از طرف دیگر، می توان از دریچه های تخلیه هوا برای خروج هوای محبوس استفاده کرد. این شیرها در نقاط مرتفع سیستم قرار می گیرند.
اثرات ضربه قوچ
ضربه قوچ اگر به درستی مورد توجه قرار نگیرد، می تواند آسیب قابل توجهی به لوله ها، شیرها و سایر اجزای سیستم وارد کند.
برخی از اثرات ضربه قوچی عبارتند از:
آسیب به سیستم لوله کشی: افزایش ناگهانی فشار ناشی از ضربه قوچ می تواند باعث ترکیدن یا ترک خوردن لوله ها شود که منجر به نشتی و تعمیرات بالقوه پرهزینه می شود.
آسیب به دریچه: ضربه قوچ همچنین می تواند به سوپاپ ها آسیب برساند و باعث گیرکردن یا خراب شدن آنها شود که می تواند منجر به نیاز به تعویض سوپاپ شود.
آلودگی صوتی: ضربه ایجاد شده توسط ضربه قوچ می تواند صدای کوبیدن بلندی ایجاد کند که می تواند ساکنان و کارگران منطقه اطراف را آزار دهد.
کاهش طول عمر تجهیزات: ضربه قوچی می تواند باعث سایش و پارگی زودهنگام تجهیزاتی مانند پمپ ها، موتورها و کمپرسورها شده و طول عمر آنها را کاهش دهد و هزینه های نگهداری را افزایش دهد.
خطرات ایمنی: در موارد شدید، ضربه قوچ می تواند به دلیل احتمال انفجار یا سایر حوادث، خطر ایمنی را برای کارگران ایجاد کند.
برای جلوگیری از ضربه قوچ، طراحی صحیح سیستم های لوله کشی، نصب دریچه های کاهش فشار و اطمینان از کنترل و تنظیم موثر جریان سیال مهم است.
نحوه توقف/جلوگیری از ضربه قوچ
راه های مختلفی برای توقف یا جلوگیری از ضربه قوچ در سیستم های لوله کشی وجود دارد. در اینجا چند روش موثر وجود دارد:
نصب آبگیرهای چکشی: آبگیرهای چکش دستگاهی هستند که موج ضربه ای ناشی از ضربه قوچ را جذب می کنند و در نتیجه از آسیب به لوله ها و شیرها جلوگیری می کنند. آنها را می توان در هر مکانی که جریان آب به طور ناگهانی قطع می شود نصب کرد، مانند نزدیک ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی یا شیر آب.
شیر یک طرفه: شیرهای یک طرفه از برگشت سیال به سیستم جلوگیری می کنند. نصب شیرهای یک طرفه در نقاط استراتژیک در سیستم لوله کشی می تواند به کاهش ضربه ضربه قوچ کمک کند.
شیرهای کاهش فشار: شیرهای کاهنده فشار با تنظیم جریان آب، فشار را در سیستم لوله کشی کاهش می دهند. این می تواند با کاهش تغییرات ناگهانی فشار که باعث ایجاد موج شوک می شود، به جلوگیری از ضربه قوچ کمک کند.
محفظه های هوا: محفظه های هوا لوله های عمودی کوچکی هستند که حاوی هوا هستند و به عنوان بالشتک برای جذب موج ضربه ای ناشی از ضربه قوچ عمل می کنند. آنها معمولاً در نزدیکی وسایل و وسایل مصرف کننده آب نصب می شوند تا اثر افزایش ناگهانی آب را از بین ببرند.
طراحی صحیح سیستم: طراحی صحیح سیستم برای جلوگیری از ضربه قوچ بسیار مهم است. سیستم لوله کشی باید با تکیه گاه کافی، شیب مناسب و درزهای انبساط کافی طراحی شود تا امکان حرکت فراهم شود. علاوه بر این، شیرهای کنترل جریان باید برای تنظیم جریان سیال و به حداقل رساندن تغییرات ناگهانی فشار استفاده شوند.
با اجرای این اقدامات می توانید به طور موثر از ضربه قوچ جلوگیری کنید و سیستم لوله کشی خود را از آسیب محافظت کنید.
کاربرد مخازن تحت فشار در جلوگیری از ضربه قوچ آب
مخازن تحت فشار معمولا در سیستم های لوله کشی برای جلوگیری از ضربه قوچ استفاده می شود. هنگامی که یک مخزن تحت فشار در سیستم نصب می شود، به عنوان یک بافر برای جذب ضربه و جلوگیری از عبور آن از طریق لوله ها عمل می کند.
مخزن تحت فشار با ایجاد یک بالشتک از هوا کار می کند که با ورود آب به مخزن فشرده می شود. سپس با قطع جریان آب، هوای فشرده آب را از مخزن به عقب می راند و از ایجاد موج ضربه ای جلوگیری می کند.
انواع مختلفی از مخازن تحت فشار برای استفاده در سیستم های لوله کشی از جمله مخازن دیافراگمی و مخازن بادکنکی وجود دارد. مخازن دیافراگمی دارای یک دیافراگم لاستیکی انعطاف پذیر هستند که هوا و آب را جدا می کند، در حالی که مخازن بادکنکی دارای محفظه ای هستند که این دو را از هم جدا می کند.
به طور کلی، استفاده از مخزن تحت فشار یک راه موثر برای جلوگیری از ضربه قوچ و محافظت از سیستم لوله کشی شما در برابر آسیب است.
